تالاب هور العظیم
هور العظیم یا تالاب بزرگ هویزه (هور الهویزه)، بزرگ‌ترین هور (تالاب)های استان خوزستان و یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های داخلی ایران است که در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان قرار دارد.
این تالاب از آب‌های مازاد رود‌های کرخه، دویرچ و اروندرود تشکیل شده است. مساحت این تالاب که توسط اداره کل محیط زیست خوزستان مشخص شده حدود 118 هزار هکتار است که حدود یک سوم آن در ایران و مابقی آن در کشور عراق است. عمق این تالاب در سواحل کم ولی به تدریج در وسط آن به چند متر می‌رسد.
سراسر هور پوشیده از گیاهان کف‌زی مانند نِی، جگن (چولان)، لوئی، بردی، تیره تیزک است که هر قدر به داخل آن پیش می‌رویم، ارتفاع آن‌ها بیشتر شده به طوری که دید را محدود می‌سازند. در هور گونه‌هایی از گیاهان شناور مانند نیلوفر آبی نیز دیده می‌شود که ریشه در آب دارند و به صورت شناور در سطح یا بخشی از آب زندگی می‌کنند. در ساحل هور گیاهانی چون کاگله، کاهوی وحشی، سورمه صحرایی و … می‌رویند.
تنوع جانوران پستاندار در این تالاب محدود است اما با این وجود تأثیرات عمیقی بر روی ساختار زندگی انسانی دارند. از جمله پستانداران معروف کنارزی منطقه هور گاومیش است که به صورت اهلی زندگی می‌کند و بیشتر وقت خود را در نواحی ساحلی هور می‌گذراند. از سایر پستانداران هور می‌توان به گراز، سگ آبی و خفاش اشاره نمود. این تالاب از نظر حجم و نوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است. هور الظعیم یکی از زیستگاه‌های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه از جمله اردک‌ها، غار خاکستری، چنگر، انواع آبچلیک است. از گونه‌های کمیاب تالاب نیز می‌توان به میوه‌خوار، اکراس آفریقایی، عروس غاز، غاز پیشانی سفید کوچک و اردک مرمری اشاره نمود. در مجموع بیش از 12 گونه ماهی در هور زیست می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارتند از بنی، عنزه، گطان، حمری، شلج، آمور، برزم، بیاح، کپور نقره‌ای.
وجود تالاب در منطقه سبب می‌شود که میزان رطوبت در آن ناحیه افزایش یابد از این رو یکی از کارکردهای مهم هور العظیم، جلوگیری از اثرات مخرب طوفان شن و گرد و خاک است به طوری که تخریب گسترده این هور در ایران و عراق، سبب شده میزان وقوع طوفان‌های شن در سال‌های اخیر افزایش یابد. متأسفانه استان خوزستان در 3 سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود 21 برابر استاندارد مواجه شده و هر از گاهی وقوع طوفان شن سبب مختل شدن زندگی مردم منطقه می‌شود.
منابع طبیعی هور العظیم از زمان جنگ ایران و عراق با تهدید روبرو بوده است. کمبود آب ناشی از احداث سد در مسیر رودخانه‌های منتهی به این تالاب، آسیب‌های قابل توجهی به این زیستگاه وارد کرده است. زیرمجموعه‌های شرکت ملی نفت ایران در این منطقه با جاده‌سازی غیرضروری، عدم رعایت عرض مورد توافق درباره جاده‌ها، دفع پسماندهای حاصل از حفاری چاه‌ها و پساب‌های تخلیه‌شده در تالاب، به محیط زیست این تالاب آسیب زده است.
حاشیه‌نشینان هور که مردمی عرب‌تبار می‌باشند، تا پیش از جنگ ایران و عراق در ده‌ها روستا و آبادی حاشیه هور با استفاده از این تالاب و آبزیان آن، اقتصاد خانواده‌های خویش را تأمین می‌کردند اما امروزه تقریباً تمام روستاهای مجاور هور به جز شهر رفیع، به طور کلی از بین رفته‌اند.
راه‌های متعددی برای دسترسی به این تالاب زیبا وجود دارد از جمله راه آسفالته سوسنگرد- بستان- چَزابِه- هویزه رفیع، همچنین راه آسفالته اهواز به سید خلف و طلائیه و راه شنی و نظامی پاسگاه‌های طبر به شط علی. جاده طبر- شط علی و جاده شرکت نفت، از دیگر راه‌های دسترسی جهت مشاهده این تالاب می‌باشد.
zaghi