کتیبه های گنج نامه

سنگ نبشته های گنج نامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشاه هخامنشی است که بر دل یکی از صخره های کوه الوند در فاصله ۵ کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس آباد حکاکی شده است. کتیبه ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان های پارسی باستان، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده اندکه بالا سمت چپ متعلق به داریوش و پایین سمت راست مربوط به پسرش خشایارشا می باشد. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی در ستون سوم قراردارد.

با توجه به سوراخ های کنار کتیبه، به نظر می رسد که کتیبه ها روپوشی داشته اند که آن ها را از گزند باد و باران حفظ می کرده است.

لوح سمت چپ که کمی بالاتر از کتیبه دیگر در کوه کنده شده است مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. طول آن حدود ۲۹۰ سانتی متر، ارتفاعش ۱۹۰ سانتی متر و دارای متنی به شرح زیر است:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروایی از [میان] بسیاری. منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»

کتیبه خشایارشا نیز در قسمت پایین همین کتیبه است و به طول ۲۷۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۹۰ سانتی متر و متن آن عبارت است از:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»